KURTALAN NASIL BİR YER?

Kurtalan’a dair kapsamlı, güncel ve açıklayıcı bir tanıtım metni hazırladık. Aşağıda ilçenin coğrafyasından kültürüne, ekonomisinden tarihine kadar geniş bir perspektifle hazırlanmış detaylı bilgiler yer almaktadır.

KONUM VE COĞRAFYA

Kurtalan ilçesi, ülkenin yedi coğrafi bölgesinden biri olan Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nin, Dicle Bölümü'nde yer alır. Siirt iline bağlıdır. Siirt’in 6 ilçesi içerisinde en büyük ve en gelişmiş ilçe Kurtalan’dır.

İlçe merkezi 13 mahalleden oluşmaktadır. İlçeye bağlı 58 köy ve 60 civarında mezra ve belediyesi olan bir belde bulunmaktadır.

 • Kurtalan, Siirt şehir merkezine 28 km, Batman’a 58 km uzaklıktadır. 1944 yılında ilçe olmuştur ve 81 yıllık bir geçmişe sahiptir. Öncesinde Misircê isminde bir köy yerleşim birimiydi. Tren hattının ilçeye gelmesi ile gelişim ve dönüşüm süreci başlamıştır.

 • Güneydoğu Anadolu’nun tipik karasal iklimi hâkimdir: Yazlar sıcak ve kurak, kışlar soğuk ve çok az kar yağışlı geçer.

 • Son yıllarda yaz aylarında Türkiye’nin en sıcak ilçelerinden biri olarak kayıtlara geçmektedir. Bu durum özellikle yeni baraj projeleri, GES (Güneş Enerjisi Santralleri) ve küresel iklim değişikliği ile ilişkilendirilmektedir.

 • İlçe, Güneydoğu Torosları’nın eteklerine yakın, geniş ve düz bir coğrafyada kuruludur. Rakımı 675 metredir. İlçenin en yüksek noktası Beykent köyü güneyindeki 1530 metre rakımlı Dilek Tepesi’dir.

 • Bölgenin can damarı Garzan Ovası, 2024 yılında “Tarımsal Sit Alanı” ilan edilmiştir ve stratejik bir tarım sahasıdır.

⸻

NÜFUS VE SOSYAL YAPI

 • İlçe nüfusu 60 bini aşmakta, merkez nüfusu yaklaşık 40 bin civarındadır. Merkez nüfusu hızla artmaktadır. Özellikle son yıllarda başta İstanbul olmak üzere birçok yerden tersine göç yaşanmaya başlamış ve bu arz/talep dengesi de konut kira/satış fiyatlarını yukarıya çekmiştir.

 • Kış aylarında köylerden ilçeye dönüşler, doğalgazlı konutlara taşınmalar ve turizm çalışanları ile mevsimlik işçilerin geri gelişi nedeniyle nüfus artmaktadır.

 • İlçedeki yapıların tamamı betonarme olup çok katlı binalar ve siteler yaygındır.

 • Halkın anadili Kürtçe olup, Türkçe günlük yaşamda yaygın şekilde kullanılır. Arapça konuşan aileler de bulunmaktadır.

 • Kurtalan, etnik ve kültürel açıdan hoşgörünün yüksek olduğu yerleşim birimlerindendir.

 • İlçe halkı samimi, sosyal ilişkileri güçlü ve dayanışmacıdır.

⸻

ULAŞIM

 • Kurtalan, uzun yıllardır Türkiye’nin önemli bir demiryolu merkezidir ve “SON DURAK” istasyonu olarak bilinir.

 • Kurtalan–Siirt Demiryolu Projesi ihalesi yapılmış ve yapım çalışmaları başlamıştır.

 • Efsanevi Kurtalan Ekspresi, Ankara’dan başlayıp Kurtalan’da sona eren Türkiye’nin en uzun tren hatlarından biridir ve haftanın 5 günü karşılıklı sefer yapmaktadır.

 • Siirt, Batman, Baykan, Tatvan, Van, Bitlis ve Diyarbakır gibi birçok noktaya düzenli minibüs ulaşımı vardır.

 • Siirt karayolu duble yol olarak tamamlanmış, Batman yolunda yenileme çalışmaları devam etmektedir.

 • Siirt Petrol, Kurtalan Ekspres, Tokat Seyahat, Siirt Lider, Kamil Koç, Tokat Yıldızı, gibi firmalar Türkiye’nin birçok şehrine günlük seferler düzenlemektedir.

 • İlçede hem şehirlerarası otogar hem de ilçe otogarı mevcuttur.

 • Havayolu açısından avantajlı bir konumdadır:

 • Siirt Havalimanı: 20 km

 • Batman Havalimanı: 60 km mesafededir.

⸻

EKONOMİ VE GÜNLÜK YAŞAM

 • İlçe ekonomisi ticaret, tarım–hayvancılık ve hizmet sektörüne dayanmaktadır.

 • Yeni açılan kafe, restoran, butik ve marketler ilçe yaşamına canlılık kazandırmıştır. Çarşı merkezi genişleyerek özellikle ilçenin batı bölgesine kaymaktadır.

 • Siirt genelindeki en büyük sanayi yatırımlarından biri olan Kurtalan Çimento Fabrikası ilçede bulunmaktadır. İlçe sınırları içerinde petrol kuyuları da bulunmaktadır ve aktif olarak çalışan bu kuyulara ek olarak petrol arama çalışmaları birçok noktada devam etmektedir.

 • TMO ve TCDD gibi kamu kurumları ile bir noter de ilçededir. Eskiden TEKEL de ilçenin ekonomisine önemli bir canlılık katıyordu.

 • Tekstil sektörü son dönemde ivme kazanmış; çok sayıda atölye ve üretim alanı faaliyettedir. Modern bir sanayi sitesi bulunmamakla birlikte kurulması için çalışmalar sürmektedir.

 • BİM, A101, ŞOK, Tarım Kredi gibi zincirlere ek olarak güçlü yerel marketler mevcuttur.

 • İlçede; çok sayıda lokanta, kafe, nargile kafeleri, çay–kahvehaneler, dama–satranç salonları ve modern bilardo salonları bulunmaktadır.

 • Gece geç saatlere kadar hizmet veren çok sayıda pizza yerleri mevcuttur ve Has Simit Sarayı (yakında açılacak) gibi zincir işletmeler çeşitliliği artırmaktadır.

⸻

KÜLTÜR VE SOSYAL HAYAT

 • İlçe halkı sıcak, misafirperver ve yardımseverdir.

 • Köylerde geleneksel yaşam güçlü şekilde sürmektedir. Kurtalan merkezde ve Kayabağlar beldesi ile Teylan ve Tosunbağ köylerinde medrese ve Kur’an Kursları bulunmaktadır. İlçede İslami yaşam tarzına özen gösterilir ve 20’yi aşkın irili ufaklı cami bulunmaktadır. Bölge halkı Şafi mezhebine mensuptur. İlçe merkezinde 3 mezarlık bulunmaktadır. Ve hemen hemen her mahallede bay/bayan taziye evleri bulunmaktadır. Taziye evlerinin yenilenip daha kullanılır hale getirilme çalışması sürmektedir. İlçede 3 bölgede TOKİ konut siteleri bulunmakta olup 4. Etap için talep oluşturma süreci başlamıştır.

 • Düğünler, taziyeler ve dini bayramlar, birlik ve beraberliğin en yoğun hissedildiği dönemlerdir.

 • Genç nüfus fazladır; sosyal ilişkiler güçlüdür ve insanlar birbirini tanır.

 • Gurbetten dönüşler özellikle kış aylarında ilçe yaşamına canlılık katar.

⸻

DOĞAL YAPI VE TARIM

 • Kurtalan, geniş tarım arazileri, akarsuları (Başur, Reşan ve Garzan Çayları) ve verimli ovalarıyla önemli bir tarım merkezidir.

 • İlçe sınırlarında Erzen Antik Kenti, eski kiliseler, camiler ve taş yapılar bulunmaktadır. Özellikle Zokayt Beldesi, Teylan, Beykent, Bağlıca ve Yeşilkonak köyleri tarihi dokusuyla dikkat çeker.

 • Başlıca tarım ürünleri: buğday, arpa, mercimek, nohut, mısır ve pamuk.

 • Bazı köyler üzümüyle; Cefan köyü aromatik kavunuyla ünlüdür. Az olsa bal da üretilir.

 • İlçe GAP projesi alanında olup, projenin tamamlanmasıyla sulu tarım ve yılda birden fazla hasat yaygınlaşacaktır.

 • Kayabağlar Beldesi büyükbaş hayvancılık ve meşhur yoğurduyla tanınır. Burada bir yoğurt fabrikası bulunmaktadır.

 • İlçe; küçükbaş, kümes hayvancılığı ve geniş tahıl üretimiyle “Siirt’in tahıl ambarı” olarak anılır. Fıstık üretimi hızlı bir artış göstermiştir ve ilçede fıstık satış noktalarında ciddi anlamda artış yaşanmaktadır.

 • Yunuslar Mezrası’nda modern tesislerde meyve suyu üretimi yapılmakta, böğürtlen ve elma gibi ürünler ihraç edilmektedir.

 • Şehir merkezinde 15 Temmuz Parkı, Ahmede Xane Parkı, Millet Bahçesi ve Berfin Parkı gibi geniş yeşil alanlar bulunur. Bu parklar, kıraathane ve cafelerle ilçeye nefeslik alan sunar.

 • Millet Bahçesi’nde millet kütüphanesi ve konferans salonu, yapımı devam eden Kent Lokantası ise bu alan içerisinde yer almaktadır.

⸻

KURTALANLI SANATÇI VE BÜROKRATLAR

 • 1944’te ilçe statüsü kazanan Kurtalan, hem Kurtalan Ekspresi hem de yetiştirdiği değerli isimlerle Türkiye genelinde bilinir.

 • İlçeden çok sayıda sanatçı, akademisyen, yazar, bürokrat ve siyasetçi yetişmiştir.

 • Hâlihazırda üç Kurtalanlı farklı şehirlerde kaymakam (birisi vali yardımcısı) olarak görev yapmaktadır.

 • Ülke çapında tanınan sanatçılar arasında Rojda, Mustafa Sezgin ve Deniz Toprak gibi isimler vardır. Barış Manço’nun da Kurtalanlı olduğu söylenir. Liste daha uzundur.

⸻

EĞİTİM VE OKUMA ORANI

 • İlçede Siirt Üniversitesi’ne bağlı bir yüksekokul ve 830 kişilik kız/erkek KYK yurdu vardır.

 • Eğitim altyapısı güçlüdür:

 • Fen Lisesi

 • Anadolu Liseleri ve 2 kütüphane

 • Meslek Liseleri, İmam Hatip Liseleri

 • Çok sayıda ilkokul, ortaokul ve anaokulu

 • İlçede 2 kapalı spor salonu, 3 tribünü olan büyük müsabakalara evsahipliği yapacak bir stad ve ayrıca BAL LİGİ’nde Siirt ilini temsil eden KurtalanSpor futbol takımı var ve ayrıca amatörde mücadele veren Kurtalan Kültürspor ve Kurtalan gücü takılmaları da bulunmaktadır. Yine tenis kortu, basketbol sahası, kütüphane, gençlik merkezi, açık ve kapalı yüzme havuzları, modern 3 kapalı düğün salonu, 3 adet modern fitnes spor salonu, 2 adet açık düğün salonu, davet evleri ve modern bayan kuaförleri bulunur. Ayrıca çok sayıda epilasyon ve güzellik merkezi bulunmaktadır. 50 yakın erkek kuaför salonu da bulunmaktadır. Halk eğitim merkezi ve akşam sanat okulu, modern büyük bir öğretmenevi mevcuttur.

 • Okuma oranı yüksektir; neredeyse her evde bir üniversite öğrencisi bulunmaktadır. Son yıllarda okumaya olan ilgi artmıştır.

 • Kurtalan, YKS, LGS ve bursluluk sınavlarında sık sık Türkiye dereceleri çıkarmaktadır.

⸻

SAĞLIK

 • İlçede 100 yataklı devlet hastanesi bulunmaktadır.

 • Diş Hastanesi yakın zamanda faaliyete geçecektir.

 • Çok sayıda eczane, sağlık ocağı ve Kayabağlar Beldesi’nde Aile Sağlığı Merkezi hizmet vermektedir.

⸻

GENEL DEĞERLENDİRME

Kurtalan:

➡ Gelişen altyapısı

➡ Modernleşen şehir dokusu

➡ Güçlü kültürel bağları

➡ Stratejik ulaşımı

➡ Sosyal dayanışması

ile bölgenin yükselen ilçelerinden biridir.

Hem köklerine bağlı hem geleceğe açık…

Hem modernleşen hem geleneklerini koruyan bir yapıya sahiptir. İlçe halkı girişkendir ve özellikle Marmaris’te çalışan emekçilerin yabancı dil konusundaki başarısı dikkat çekmektedir. Ayrıca Kurtalan ilçesi, merkez nüfusu baz alındığında Artvin, Ardahan, Tunceli, Bayburt ve Gümüşhane illerinden merkez nüfus bakımından daha büyüktür.

Yazıyı burada sonlandırıyoruz. Umarız faydalı bir çalışma olmuştur. Esen kalın. 

Kaynak: Kurtalan Marmaris Dayanışma