Kayabağlar köyünün tarihi 1500’lü yıllara kadar uzanıyor. Tarihte “Garzan” olarak bilinen bu bölgede, 1915 yılına kadar Ermeniler çoğunluğu oluşturuyordu. Kayabağlar köyü ise Garzan’daki birkaç Müslüman köyünden biri olarak biliniyordu.
Rakımı yüksek, verimli meralara sahip bu köy günümüzde 5 bine yaklaşan nüfusuyla şirin bir beldeye dönüşmüş durumda. Sulu tarım açısından imkanları kısıtlı olsa da mercimek, buğday ve arpa gibi ürünler yaygın olarak yetiştiriliyor. Bunun yanında hayvancılık da beldenin önemli geçim kaynaklarından biri. Çalışkan yapısıyla bilinen Kayabağlılar, yıllardır inşaat işlerinde de ekip halinde Türkiye’nin batı şehirlerine giderek emekleriyle geçimlerini destekliyorlar.
Kayabağlar’ın asıl ününü sağlayan ise hiç kuşkusuz Zokayt yoğurdu. Yıllardır çevre ilçe ve illerde aranılan bu yoğurt, sabahın erken saatlerinde Kurtalan pazarında tükeniyor. Kayabağlarlı üreticiler, her gün yüzlerce kova yoğurdu Kurtalan’a getiriyor ve sabah saat 7’ye gelmeden hepsini satıp geri dönüyor.
Yoğurt yalnızca Kurtalan’da değil, Siirt ve Batman’da da büyük rağbet görüyor. Özellikle Batman’a sabahın erken saatlerinde hareket eden tren, halk arasında “Yoğurt Treni” olarak anılır hale gelmiş. Çünkü Kayabağlarlı üreticiler, bakraçlarla yoğurtlarını bu trenle Batman’a taşırmış.
Kurtalan’da tüketilen yoğurdun yaklaşık yüzde 90’ını Kayabağlar’ın Zokayt yoğurdu oluşturuyor. Bu nedenle yoğurt, neredeyse her Kurtalanlının damak tadında özel bir yere sahip.
Zokayt yoğurdunun bu kadar rağbet görmesinin en önemli nedeni, beldenin zengin bitki çeşitliliğine sahip meraları. Hayvanların doğal ortamda, çiçeklerle dolu meralarda otlatılması, yoğurda eşsiz bir tat ve kalite katıyor.
Bugün hala aranılan bir ürün olan Zokayt yoğurdu, doğru adımlar atıldığı takdirde ulusal çapta bilinen güçlü bir marka haline gelebilir. Hem yöre halkının emeğini değerlendirmek hem de yerel ekonomiye katkı sunmak açısından bu değerli ürünün korunması ve tanıtılması büyük önem taşıyor.
