Tahir Eren Yazdı… Garzan’da Kurtalanlı Olmak

Kurtalan’da yaşayan insanlarımız, misafirperverlikleriyle her zaman anılmışlardır. Tarihe baktığımızda, barışçıl değerleri ve duruşlarıyla oluşturdukları Garzan kültürünü günümüze kadar taşımayı başarmışlardır. Büyüklerinden gördükleri ahlak ve dayanışma kültürünü bugüne kadar sürdürebilmeyi beceren az toplumlardan biridir Garzan halkı. Kendi şehirlerinde yabancılara karşı misafirperver ve yardımsever ruhlarını hep yaşatmışlardır.

Şehirde yabancılara karşı bir hoşgörünün, bir özlemin varlığını büyüklerimizin söylemlerinde ve pratiklerinde tarih boyunca gördük. Dışarıya çıktıklarında da hemşehrilerini koruyup kollayan, onlara yardımcı olmaya çalışan bir anlayışla hareket ettiklerine şahit olduk. Peki Kurtalan insanlarının bu kadar iyiliği içselleştirme çabasının nedenleri ne olabilir? Garzan’a, özelde ise Kurtalan’a baktığımızda bu durumu Garzan’ın kalbi olan toplumsal kültüre bağlamak doğru bir yaklaşım olacaktır.

Garzan, tarih boyunca farklı dil ve dinlere sahip milletlere ev sahipliği yapmış bir bölgedir. Bu toplumların farklılıkları, onların barış içinde bir arada yaşamalarına engel olmamıştır. İşte Garzan halklarının birlikte oluşturduğu bu kültürü günümüze kadar sürdürebilmeleri büyük bir şanstır.

Garzan’da göçebe olarak yaşayan Kürt Pencenari ailesi, 1900’lü yıllarda Diyarbakır Mutasarrıfı Cemil Paşa tarafından yerleşik hayata geçmeye izin verilmesiyle iskân edilmiştir. Mısrıç Köyü de Pencenarilerin 10-15 haneli bir yerleşim yeriyken, tren garının bu köye ulaşması sonucunda “Kurtalan” adını alarak yeni bir ilçenin temelini oluşturmuştur. Bu gelişme, bölgeye ve yeni kurulan kasabaya önemli bir ivme kazandırmıştır.

Zoq kazasında bulunan devlet memurları, askeri personeller ve esnaflar buraya yerleşmiştir. Kurtalan, her ne kadar yeni bir yerleşim yeri olsa da, daha önce Zoq kazasına yerleşen Diyarbakır, Mardin, Bitlis ve Siirt’ten gelen insanların doğal müdavimi haline gelmiştir. Şehre tayin olan memurların yanı sıra çevre köylerden de birçok insan gelip burada yerleşmiştir. Böylece Kurtalan, kozmopolit bir şehir haline gelmiştir.

Garzan’dan, Gurdila’dan, Babosi’den, Bamerd’den hatta Botan’dan insanlar bu şehre göç etmiş; Türk, Arap, Kürt ve Ermeni asıllı esnaflar ile sanatkârlar bir arada yaşamıştır. Böyle bir mozaik içinde insanlar birlikte, dayanışma içinde var olmuşlardır. Dönemin büyükleri ve kanaat önderleri, misafir olarak kabul ettikleri bu yabancıları koruyup kollamışlardır. Bu insanlar da kendilerini şehrin yabancısı olarak değil, aksine bir parçası olarak görmüş, şehre artı değer kazandırmışlardır. Bu kültürel kaynaşma, insanları birbirine yakınlaştırmıştır.

Daha önce burada yaşayıp batıya göç eden birçok kişi, sosyal medya paylaşımlarında Kurtalan halkına duydukları sevgiyi ve gururu dile getirmektedir. İnsan, çocukluğunda yaşadıklarını –iyisiyle kötüsüyle– hiçbir zaman unutmaz. Bu kültür içinde yetişen insanlar, kendi coğrafyalarıyla ve oluşturdukları ortak değerlerle her zaman gurur duyarlar.

Bugün, o dönemin insanlarının örnek davranışlarını sürdüren hemşehrilerimizin varlığı büyük bir mutluluktur. Kurtalan’a geriye dönüp baktığımızda, bu şehre çok şey borçlu olduğumuzu görürüz. Kimimiz doktor, öğretmen, hâkim, kaymakam, müsteşar, milletvekili, esnaf, memur, yazar, gazeteci, ressam ya da sanatçı olduk; ama her şeyden önce insan olmayı bu şehirde öğrendik.

Bu nedenle, bu şehre dokunmak, ona bir şeyler kazandırmak hepimizin insanlık görevi olmalıdır. Örnek olma sorumluluğuyla şehrimize artı değer kazandırma çabası içinde olmalıyız. Gurbette çalışan insanlarımızın kalplerinin hâlâ burada attığını hissediyoruz. Hemşehrilerini gördüklerinde duydukları sevincin tarifi yok. Bu sevgi, halkımıza ve şehrimize duyulan bağlılığın en güzel göstergesidir.

Bir Kurtalanlıya yakışan da budur. Garzan’da edindiğimiz iyilik kültürünü yaşatmanın yanı sıra gelecek nesillere aktarma gayreti içinde olmalıyız. Bugün Xerzi, Gurdili, Babosi, Çiyayi, Boti, Siirtli, Arap, Kürt, Türk ve Ezidi halkları hep birlikte Kurtalanlı kimliğiyle bir arada yaşamayı, karşılıklı saygıyı sürdürmektedir.

Kurtalanlı olmak aynı zamanda Garzanlı olmaktır; aynı zamanda Erzen halklarının bir parçası olmaktır. Bugün davranışlarımızla Garzan’ın haklı onurunu, Kurtalanlı olmanın gururunu yaşamaya devam ediyoruz. Misafirperverlikleri, duruşları, karakterleri ve mertlikleriyle hâlâ adından söz ettiren tüm Kurtalan halkına selam olsun.